SİGARANIN SPERM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

05 Mart 2019

Tütün ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde yerlilerin keşfettiği bir tarım ürünüdür. Tedavi amaçlı ve dini sebepler için kullanılmıştır. Daha sonraları pipo, çubuk, ağaç kabukları ve çeşitli borulara eklenerek içilmekteydi.1560 yılında Fransa’nın Portekiz elçisi Diplomat Jean Nicot de Villerman, Portekiz’li Denizciler tarafından kendisine hediye edilen tütünü ekip Fransa’ya götürmüştür. Bu şekilde Avrupa Kıtası tütün ve sigara ile tanışmış oldu. Bütün dünyaya bu şekilde yayıldı. Bu sebeple sigaranın içinde bulunan toksik maddeye nikotin adı verilmiştir.

Sigarada tütünün yakılması ile ortaya çıkan 4000’den fazla kimyasal madde, mutajen(DNA ile etkileşime girerek mutasyon oluşumuna neden olan)ve kanserojen madde bulunmaktadır. Bu maddelerden ilk aklımıza gelen bağımlılıkla ilişkisi bulunan toksik madde nikotindir. Ama sigaranın içerisinde çok daha tehlikeli maddeler vardır.         Örneğin aseton, arsenik, kadmiyum, ddt(böcek ilacı), amonyak, formaldehit, kurşun, nikel, benzen, terebentin  vb.

Sigara dünyada kullanılan bağımlılığa yol açan maddelerin en yaygındır. Dünya Sağlık Örğütüne (WHO) göre 3 yetişkinden birisi sigara kullanmaktadır. Basit bir hesap yaparsak dünyada ortalama 1,3 milyar kişi sigara kullanmaktadır. Belli bir dönem sigara kullanan kişilerin bırakmak istediklerinde yaklaşık % 70’lik kısmı tekrar sigara, tütün ve tütün mamülleri kullanmaya başlamıştır. Sigara içen kişiler kendilerine zarar vermekle kalmayıp, içilen ortamlarda bulunan kişilerde zarar görmektedir. Bunlara pasif içici denir.

Sigara insan sağlığını ciddi boyutlarda olumsuz etkilemektedir. Sigaranın vücuttaki tüm organ ve dokulara sayılamaycak kadar zararı vardır. Bunlar arasında ilk akla gelenler, akciğer, kardiyovasküler sistem, üriner sistemdir.Her geçen gün vücudumuzdaki olumsuz etkilere bir yenisi eklenmektedir.

Sigaranın semen(sperm)üzerindeki etkilerinden bahsetmek istersek;

Sigaranın en kolay etkilediği doku ve sistemler, diferansiyasyon potansiyeli yüksek olan hücreleri barındıranlardır. Testisler buna en iyi örnekdir.  Testislerde spermatogenezin en alt basamağını oluşturan germinal tabaka bulunmaktadır.Sigaradaki nikotin spermatozoa üzerinde hücre membranında bozulmaya neden olduğu, pro-oksidan etki gösterdiği ve DNA Fragmantasyonunu arttıdığı bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.(1)

Fertilizasyon için en önemli sperm parametreleri; sperm morfolojisi, sperm miktarı, sperm konsantrasyonu ve hareketli sperm yüzdesi olarak söyleyebiliriz. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre normal fertilizasyon değerleri; sperm miktarı >2 ml,sperm konsantrasyonu >20 milyon/ml,hareket yüzdesi %50(%25 öne hızlı hareket-%25 orta hızlı hareket) olup, Kruger kriterlerine göre sperm normal morfolojisi > 14’dür.

Bilimsel birçok çalışmada sigaranın sperm üzerindeki olumsuz etkileri gösterilmiştir. Bu çalışmaların hepsinde sperm parametrelerinin bazılarının veya tamamının az yada çok etkilendiği gösterilmiştir.2007 yılında Gaur’un çalışmasında sigara içen ve içmeyen infertil erkekler karşılaştırıldığında, normospermi oranı % 39 iken,sigara içenlerde bu oran% 3 olduğu gösterilmiştir.Aynı çalışmada,hafif içicilerde astenospermi gelişirken, ağır içicilerde bütün parametreleri (morfoloji,motilite,miktar,konsantrasyon)etkilediği görülmüştür.

Sperm morfolojisi sigaradan ençok etkilenen parametrelerden birisidir. Kruger kriterlerine göre baş, boyun,  kuyruk, akrozom anomalileri ve sitoplazmik droblet gibi birçok morfoloji bozuklukları bulunmaktadır. Bunlar içinden baş anomalisi önemli bir yer teşkil etmektedir.Spermin yumurtayı(oosit) döllemesi ve embriyo gelişimi için gerekli olan kromozomlar baş kısmında bulunur.Bu nedenle doğal gebelik, veya aşılama (IUI)tedavisinde ejekulatta en az %4 oranında morfolojinin normal olması istenir. Morfoloji ve sperm miktarı aşılama(IUI) ve tüp bebek(IVF)için yeterli düzeyde değil ise ,mikroenjeksiyon(ICSI) yöntemi tercih edilip,normal başlı sperm hücresi kullanılır. Farklı çalışmalar sonucunda, baş anomalili spermlerle yapılan mikroenjeksiyon denemelerinin başarısız olduğu bilnmektedir.(2-3-4-5)Sigaranın yol açtığı yapısal bozukluklar bununla kalmayıp,sperm DNA Fragmantasyonuna ve sperm anöploidi oranını arttırmaktadır.IUI,IVF,ICSI tedavilerindeki başarı oaranlarını düşürmesinin yanı sıra anöploidi spermin mikroenjeksiyonu(ICSI) sonrasında genetik malformasyonlu bebek oranını arttırmaktadır.(3-6)

Maternal dönemde sigara kullanan annelerin erkek çocukları da, erişkin olduklarında infertilite problemi ile karşılaşabilmektedir. Birçok çalışmada bu desteklenmiştir. Ramlau-Hansen ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada, anneleri maternal dönemde sigara içmiş 347 erkeğin sperm örnekleri incelenmiş ve annesi sigara kullanmayan kişilere oranla %19 düşük sperm volumüne,%38 düşük toplam sperm sayısına sahip oldukları görülmüştür.(7)

   KAYNAKÇA

1- Arabi M, Shareghi B. Anti-fertility effect of nicotine.; Zhonghua Nan Ke Xue 2005 May;11(5):323-330.

2- Gaur DS, Talekar M, Pathak VP. Effect of cigarette smoking on semen quality of infertile men. Singapore Med J 2007 Feb;48(2):119-23.

3- Faure AK, Aknin-Seifer I, Frérot G et al. Predictive factors for an increased risk of sperm aneuploidies in oligo-astheno-teratozoospermic males. Int J Androl 2007 Jun;30(3):153-62.

4- Reina BB, Vicenta PC, Nestor FR. Effect of tobacco consumption on the spermatogenesis in males with idiopathic infertility. Arch Esp Urol 2007 Apr;60(3):273-

5- Ramlau-Hansen CH, Thulstrup AM, Aggerholm AS, Jensen MS, Toft G, Bonde JP. Is smoking a risk factor for decreased semen quality? A cross-sectional analysis.

Hum Reprod 2007 Jan;22(1):188-96.

6- Sepaniak S, Forges T, Gerard H, Foliguet B, Bene MC, Monnier-Barbarino P. The influence of cigarette smoking on human sperm quality and DNA fragmentation. Toxicology 2006 Jun 1;223(1-2):54-60.

7- Ramlau-Hansen CH, Thulstrup AM, Storgaard L, Toft G, Olsen J, Bonde JP. Is prenatal exposure to tobacco smoking a cause of poor semen quality? A follow-up study. Am J Epidemiol 2007 Jun 15;165(12):1372-9.